Όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω ένα λάθος...

   Ο Τζιοβάνι Παλατούτσι γεννιέται στις 31 Μαΐου του 1909 σε μία ιταλική επαρχία. Στα 23 του παίρνει πτυχίο νομικής, αλλά αποφασίζει ότι δεν μπορεί να ζητήσει χρήματα από τους ανθρώπους για να τους δώσει δικαιοσύνη, κι έτσι απογοητεύοντας τον πατέρα του, που τον ήθελε δικηγόρο, επιλέγει να υπηρετήσει την Αστυνομία, που του φαινόταν ο καλύτερος τρόπος να υπερασπίζει τους ανθρώπους και τα δικαιώματά τους. Έτσι βρίσκεται τελικά στο Φιούμε, στο Γραφείο Αλλοδαπών του αστυνομικού τμήματος. Η θέση του αυτή τον έφερε κοντά στην αβάσταχτη πραγματικότητα του διωγμού που ζούσαν οι Εβραίοι. Δεν μπορούσε να το δεχτεί. Κι έτσι κάνει μία επιλογή. Επιλέγει να είναι δίκαιος, επιλέγει να είναι ένα λάθος στα γρανάζια του συστήματος. Οργανώνει, μαζί με το θείο του και ένα δίκτυο συνεργατών, μία επιχείρηση σωτηρίας των Εβραίων από τη μανία των ναζιστών. Τι κάνει; Φτιάχνει πλαστά έγγραφα για να τους επιτρέψει να φυγαδευτούν προς Ελβετία και Ισραήλ, τους βρίσκει σε στρατόπεδα προσφύγων και τους κρύβει στην ενορία του θείου του, που ήταν παπάς, τους προειδοποιεί για τις προθέσεις και τα σχέδια των ναζιστών, εξαφανίζει από το αρχείο όλα τα έγγραφα με τα στοιχεία τους, δημιουργεί κωλύματα στη γραφειοκρατία που αφορά τους Εβραίους. Γίνεται ο μπελάς των ανωτέρων του, ο ανεύθυνος και ασυνεπής υπάλληλος. Ένας "ανεύθυνος" και "ασυνεπής" υπάλληλος που δε δέχτηκε να φύγει από το πόστο του, ακόμα κι όταν η δραστηριότητά του είχε ανιχνευθεί από την Γκεστάπο, ακόμα κι όταν του προσφέρθηκε καταφύγιο στην Ελβετία. Αυτός ο "ανεύθυνος", "ασυνεπής" και "αμελής" νέος, λοιπόν, συλλαμβάνεται και οδηγείται τελικά το 1944 στο Νταχάου, όπου πεθαίνει τις 10 Φεβρουαρίου του 1945, μόλις 36 ετών. Γιατί; Γιατί έσωσε 5000 Εβραίους!

«Έχω τη δυνατότητα να προσφέρω λίγο καλό, και οι άνθρωποι που βοηθώ είναι πολύ ευγνώμονες. Έτσι τώρα έχω πολλές συμπάθειες. Κατά τα άλλα, δεν έχω κάτι άλλο ξεχωριστό να σας πω.»

Αυτά γράφει στους γονείς του ο Τζιοβάνι. Τίποτα ξεχωριστό δεν είχε να τους πει.
Άλλωστε τι ήταν; Ένας απλός αστυνομικός ήταν. Δεν έγραψε σπουδαία μανιφέστα, δε βγήκε να φωνάξει για τα δικαιώματα των Εβραίων, ούτε πούλησε τσαμπουκά στους ανώτερούς του ή τους γερμαναράδες. Δεν το έπαιξε ποτέ επαναστάτης, δεν είπε ποτέ μεγάλα λόγια. Αλλά μέσα στην απλότητά του και τον αγώνα του τον αληθινό, τον καθημερινό, τον σχεδόν ανεπαίσθητο, απαρατήρητο μπροστά στα μεγάλα γεγονότα του Δευτέρου Παγκοσμίου, έσωσε 5000 ανθρώπινες ζωές και συνεχίζει να σώζει τις δικές μας, που διαβάζουμε γι’ αυτόν και μένουμε έκπληκτοι. Έκπληκτοι με το πόσο κοντά στον άνθρωπο είναι η μεγαλοσύνη. Πόσο σε κάθε γωνιά του κόσμου, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, στην οποιαδήποτε δουλειά μπορούμε να κάνουμε καλό. Μπορούμε να επιλέξουμε το καλό. Μέσα σε κάθε επάγγελμα, ακόμη και το πιο "συμβιβασμένο" ή το πιο απαρατήρητο, μέσα σε κάθε περιβάλλον, με πτυχία ή χωρίς, υπάρχει η ευκαιρία να επιλέξουμε τι θέλουμε να είμαστε. 
Για σκεφτείτε λίγο. Ναι, σε σας μιλάω, που νομίζετε ότι επαναστάτης είναι μόνο αυτός που φωνάζει ή που πουλάει τσαμπουκά, που νομίζετε ότι αν είσαι στο στρατό ή αν είσαι αστυνομικός είσαι με το σύστημα και είσαι σάπιος, που νομίζετε ότι αν δεν έχεις πτυχίο νομικής ή ιατρικής ή πολιτικών επιστημών και κυβερνάς τον κόσμο, δεν μπορείς να είσαι ήρωας, που φωνάζετε με περηφάνια «μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι», που νομίζετε ότι άμα δε φωνάζεις και δεν πλακώνεσαι, είσαι συμβιβασμένος. Σε σας μιλάω, που χάνετε τον άνθρωπο. Τι ήταν ο Τζιοβάνι; Αστυνομικός, μέσα στο σύστημα. Ορκίστηκε σε αυτό το σύστημα. Το υπηρετούσε. Και τι έκανε; Έκανε τη μεγαλύτερη επανάσταση. Έγινε το λάθος αυτού του συστήματος. Εκείνο το γρανάζι που πάντα θα δημιουργεί πρόβλημα.

Να σας πω κάτι; Θέλω κι εγώ να γίνω ένα λάθος. Ένα μεγάλο λάθος του συστήματος. Θέλω να γίνω μία ανεύθυνη, ασυνεπής και αμελής κυρία. Και θέλω να μάθω να σέβομαι και να πιστεύω σε όλους του αγώνες. Και τους πιο μικρούς. Να μάθω να βλέπω σε όλους μία ευκαιρία στη μεγαλοσύνη. Ξέρω, τα μεγάλα λόγια, οι φωνές, τα τεράστια πλήθη και οι μεγάλες πράξεις τραβάνε τα φώτα και την προσοχή μας. Και μας αφήνουν εκεί στον καναπέ, να περιμένουμε μεγάλα λόγια, φωνές, τεράστια πλήθη και μεγάλες πράξεις από άλλους. Αλλά ιστορίες σαν του Τζιοβάνι με κάνουν και καταλαβαίνω όχι μόνο ότι μπορώ, αλλά ότι πρέπει να γίνω ένας μικρός μεγάλος ήρωας στη μικρή μου καθημερινότητα, την ασήμαντη και πεζή, την απαρατήρητη.

Μαμά, μπαμπά: Όταν μεγαλώσω, θέλω να γίνω κι εγώ ένα ΛΑΘΟΣ...

Έλενα Μαυρωνά